စာနယ္ဇင္း၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ဦးခင္ေမာင္ညိဳ (ေဘာဂေဗဒ)

ျမန္မာသတင္းစာဆရာ၊ စာေရးဆရာ ၂၆ ဦးမွာ ကမၻာ့အၾကီးဆံုး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံဟု ၫြန္းဆိုေလ့ရွိေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ နယူးေဒလီတြင္ သတင္းစာပညာေလ့လာေရးသင္တန္းကို တက္ေရာက္လ်က္ ရွိသည္။

စက္တင္ဘာ ၁၇ ရက္ေန႔မွ ေအာက္တိုဘာ ၂ ရက္ေန႔အထိ ျပဳလုပ္ေသာ ယခုသင္တန္းတြင္ တက္ေရာက္ေနသူမ်ားအနက္မွ ဦးခင္ေမာင္ညိဳ (ေဘာဂေဗဒ)ကို မဇၩိမက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားသည္။

အိႏၵိယသံ႐ံုး အစီအစဥ္နဲ႔ ျမန္မာသတင္းေထာက္ေတြ အိႏၵိယကိုလာၾကတယ္၊ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ့အေတြ႔အၾကံဳရွင္းျပေပးပါလား။

က်ေနာ္က စာေတာ့ေရးေနတယ္ စာနယ္ဇင္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ဘာမွာမသိဘူးေပါ့ေလ၊ စာနယ္ဇင္းပညာ သတင္းစာပညာ ဘာမွမသိဘူး။ ဘာမွမသိေပမဲ့ ခုဒီသင္တန္းလာလိုက္ရတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး သိလာတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်န္တဲ့လူေတြ အေနနဲ႔လည္း ေတာ္ေတာ္ေလး သိလာၾကပါတယ္။ ဒီအထဲမွာေတာ့ လူမ်ဳိးစံုပါတယ္၊ ႏိုင္ငံျခားကိုတေခါက္မွ မေရာက္ဖူးတဲ့လူေတြပါတယ္။ အိႏၵိယကို မေရာက္ဖူးတဲ့လူေတြလည္း အမ်ားၾကီးပါတယ္၊ အဲေတာ့ အိႏၵိယအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္းေပါ့ဗ်ာ။ စာနယ္ဇင္းကေတာ့သင္တန္းကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းပါတယ္။ ဒီေလာက္ ေကာင္းမယ္လို႔ေတာင္ ေမွ်ာ္လင့္မထားဘူးေလ။

ဘယ္လိုသင္တန္းမ်ဳိးေတြ ပို႔ခ်ေပးေနလဲခင္ဗ်ာ့။

ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြေတြ၊ ေနာက္ပါလီမန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဟာမ်ဳိးေတြေပါ့ေလ။ ဒါမ်ဳိးေတြပါတယ္၊ အင္တာနက္ ဝက္ဆိုဒ္အေၾကာင္းေတြ၊ ဆိုက္ဘာမီဒီယာအေၾကာင္းပါတယ္၊ ေနာက္တခုက Photojournalism အေၾကာင္းေလးေတြပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ဟာေတြကေတာ့ ကိုယ္တို႔အေနနဲ႔ေျပာရရင္ ကိုယ္တို႔က သတင္းေရးတဲ့ အေလ့အထသိပ္မရွိဘူး။ ကိုယ္တို႔ကေတာ့ ေခါင္းၾကီးတို႔၊ ေဆာင္းပါးတို႔၊ ဖီခ်ာတို႔ တန္းေရးတာေပါ့ေလ။ ဒါေလးေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံ Principal ေလးေတြလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးကိုသိရတယ္။ သင္တဲ့ဆရာ ေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္,ေတာ္ပါတယ္။

ခုလာတဲ့သင္တန္း ခရီးစဥ္မွာ ဘယ္လိုမ်ဳိးသတင္းေထာက္ေတြ၊ ဘယ္လိုမ်ဳိး စာေရးဆရာေတြပါလဲခင္ဗ်ာ့။

အၾကီးထဲကေတာ့ ကိုယ္ရယ္၊ ဆရာဟိန္းလတ္ရယ္ ႏွစ္ေယာက္ပဲ။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ကလည္း စာေပနဲ႔စာနယ္ဇင္းက လူေတြအေနနဲ႔ လာတာမဟုတ္ဘူး။ ဆရာကလည္း သူဂ်ာနယ္ကေန သူ႔ဟာသူ ေလွ်ာက္တယ္။ ဆရာဟိန္းလတ္ကလည္း ကိုယ့္အစီအစဥ္နဲ႔ကိုယ္လာၾကတာ။ အသင္းအဖြဲ႔ကို ကုိယ္စားျပဳၿပီး လာတာမဟုတ္ဘူး။ က်န္တာေတြကလည္း တသီးပုဂၢလေတြခ်ည္းပါပဲ။ ရန္ကုန္တိုင္းမ္း ကပါတယ္၊ 7 Days ကပါတယ္။ မႏၲေလးကလည္းပါတယ္။ ေနာက္ ျမန္မာတိုင္းမ္းကေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္၊ ၆ ေယာက္ေလာက္ ပါတယ္၊ တျခားထဲက တေယာက္စႏွစ္ေယာက္စ ပါတယ္။ MRTV4 ကလည္း တေယာက္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ အိႏၵိယကို မေရာက္ဘူးတဲ့သူေတြပဲ။

ေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ဳိးျမင္လဲ၊ ဘယ္လို သံုးသပ္လဲခင္ဗ်ာ့။

အခုျဖစ္ေနတာေျပာရရင္ေပါ့ေနာ္၊ ကိုယ္ေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားေတာ့ ဆရာေတြက သံုးသပ္ျပတာေပါ့ေလ။ Commonwealth Games ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္။ တကယ္တမ္းကေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြလည္း မရွိဘူး မဟုတ္ဘူး ရွိတယ္။ ဒီသတင္းေတြက ဖြၾကတာေပါ့ေလ၊ ဒီရွိသင့္တာ ရွိေနတာထက္ မ်ားတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္ ဒါကိုယ္တို႔ ႐ႈ႔ေထာင့္ကေျပာတာပါ။ ေနာက္ ဆရာၾကီးေတြ သံုးသပ္တာကလည္း အဲဒီလိုပဲ သံုးသပ္တယ္၊ တဆိတ္တအိတ္လုပ္တယ္ေပါ့ေလ။

ခုဒီခရီးစဥ္က ျမန္မာအစိုးရက အိႏၵိယနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး လႊတ္လိုက္တာလား၊ အိႏၵိယကေန ျမန္မာဂ်ာနယ္ေတြကို သီးသန္႔ေခၚတဲ့ခရီးစဥ္လား။

ဂ်ာနယ္ေတြကို သီးသန္႔ေခၚတဲ့ ခရီးစဥ္ပါ၊ အစိုးရနဲ႔ ဘာမွမပတ္သက္ဘူး။ သူတို႔ကလႊတ္တာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ တားလည္းမတားဆီးဘူး၊ ပိတ္လည္း မပိတ္ပင္ဘူး။ သီးျခားလာတဲ့ ခရီးစဥ္ပါ။ ဒီဘက္က ဖိတ္တာေပါ့၊ ဒီဘက္က ဖိတ္တာမွာ လူ၅ဝ၊ ၆ဝ ေလာက္ ေလွ်ာက္တယ္ၾကားတယ္ အဲဒီအထဲကမွ ေရြထားတာပါ။
အခုလို ျပည္ပကို ျပည္တြင္းက သတင္းေထာက္ေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြ၊ စာေရးဆရာေတြ လာၾကတဲ့အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ဘယ္ေလာက္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္သလဲ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္မယ္ေကာ ထင္လားခင္ဗ်ာ့။

ကိုယ္တို႔ဘက္ကေတာ့ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔လဲ လာတာပါ၊ ကိုယ္တို႔ ဘက္က ႏွစ္ပိုင္းေပါ့ တပိုင္းက လြတ္လပ္ခြင့္၊ ကိုယ္ဘာေတြရသင့္တယ္၊ ရထိုက္တယ္ဆိုတာကိုလည္း ကိုယ္တို႔ သိပ္မသိဘူးေလ။ အခုဒီမွာက် လႊတ္ေတာ္မွာဆိုရင္ သတင္းေထာက္ေတြအတြက္ အခန္းသီးသန္႔ထားတယ္။ အဲဒါမ်ဳိးေတြေပါ့ေလ၊ ဘာေတြရမလဲေပါ့ ကိုယ္ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြကို ကိုယ္တို႔မသိဘူး၊ အဲဒီေတာ့ ဒါေတြသိလာတယ္ေပါ့။ တဘက္ကလည္း ကိုယ္တို႔ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ တာဝန္ေတြေပါ့ေနာ္။ အဲေတာ့ တခ်ဳိ႕ကေလးေတြေျပာသလို ဟာ သတင္းေထာက္လုပ္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္ပါလားေပါ့ေလ။ သတင္းေထာက္ ဆိုတာ good citizen ေပါ့၊ ေနာက္တခုက statesmen ဆန္ဆန္ေပါ့ေလ ျပည္သူလူထုကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး ေျပာဖို႔ဆိုဖို႔ကိစၥက ေတာ္ေတာ္တာဝန္ၾကီးတယ္ေပါ့ေလ။ တခ်ဳိ႕လည္း မလြယ္ပါလား ဆိုတဲ့သေဘာေလး နည္းနည္း ျမင္လာတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီလြတ္လပ္မႈ၊ ကိုယ့္ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြဟာ ဘာေတြျဖစ္သင့္တယ္၊ ဘာေတြရွိသင့္တယ္ဆိုတာကိုလည္း နားလည္ႏိုင္သလို ကိုယ့္မွာ တာဝန္မေသးဘူးဆိုတာလဲ သိလာတယ္။ အမ်ားအာျဖင့္ကေတာ့ လူငယ္ဆိုတာကေတာ့ အခြင့္အေရးကို နည္းနည္းေလး ထည့္တြက္တယ္။ တာဝန္ ကိုေတာ့ သိပ္နားမလည္တတ္ဘူး၊ ပိုၿပီးေတာ့ မွ်မွ်တတ ျမင္တတ္လာလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းက အိႏၵိယမွာ commonwealth games နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တံတားတခု ၿပိဳသြားတယ္။ အဲဒီတံတား ၿပိဳသြားတဲ့အတြက္ အိႏၵိယ အစိုးရနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီကို ေဝဖန္ေရးသားတာေတြရွိတယ္ အဲလိုမ်ဳိး ဟာေတြေဖၚျပတာေတြကို ဒီသင္တန္းမွာ လာတက္တဲ့လူေတြက ဖတ္မွတ္တာတို႔၊ အဲဒါမ်ဳိးကို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေရးသားႏိုင္ဖို႔ အခြင့္အေရးရွိတယ္လို႔ ဆရာထင္သလား။

ဒါႏွစ္ပိုင္းေပါ့ေနာ္၊ အိႏၵိယက ဆရာေတြဆိုလည္း ကိုယ္တို႔ရဲ႕ အေျခအေနကို သိပ္နားမလည္ဘူးေပါ့။ ျမန္မာ သတင္းေလာကအေၾကာင္းကို ေျပာရရင္ေတာ့ သံသရာက နည္းနည္းရွည္တယ္။ Case by Case ပဲလို႔ ေျပာရမလား မရဘူးဆိုတဲ့လူေတြလည္းရွိတယ္ ရတယ္ဆိုတဲ့လူေတြလည္း ရွိတယ္ေပါ့ေလ။ အဲေတာ့ ေရးပံုေရးနည္းအေပၚမွာလည္း အမ်ားၾကီးမူတည္တယ္။ ဒါေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီးပဲ၊ အားလံုးမရၾကတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔ နည္းနည္း ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့လူေတြဆိုရင္၊ သူတို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပတဲ့လူ အဲဒီလူေတြဆိုရင္ရတယ္ေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္အဲဒါကလည္း အေျခအေန အခ်ိန္အခါေပါ့၊ ဥပမာ မေန႔က မရဘူး၊ ဒီေန႔ရတယ္ ကေန႔ရၿပီး မနက္ျဖန္က်ေတာ့ ရခ်င္မွ ရတယ္ေပါ့ေလ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာကေတာ့ အစစ အရာရာ မတည္ၿငိမ္ေသးတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။ ပံုေသ ဘယ္သူေတာ့ မရဘူးလို႔ မရွိပါဘူး။ အဲလိုမ်ဳိး မူေပါ့၊ ပိတ္ပင္တာမ်ဳိးေတာ့ မရွိဘူး။ ခပ္ပါးပါးေပါ့၊ အျပဳသေဘာေရးတယ္လို႔ ယူဆရင္လည္း ခြင့္ျပဳႏိုင္တာ မ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီ Tones ေတြအလိုက္ေပါ့၊ ေရးပံုေရးနည္း၊ တင္ျပပံုတင္ျပနည္း၊ ဆက္ဆံပံု အဲဒီဟာေတြအေပၚမွာလည္း အမ်ားၾကီးမူတည္ပါတယ္။ မူအေနနဲ႔ေတာ့ ဘယ္ဟာေတြ မေရးရဘူး၊ ဘယ္ဟာေတြ ေရးရမယ္လို႔ေတာ့ သိပ္မရွိပါဘူး။

ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးလို႔ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရလက္ထက္မွာ၊ ျမန္မာစာနယ္ဇင္းေလာက
ပိုၿပီးလြတ္လပ္ခြင့္ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရသလား။

အဲဒါကေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ၾကတာေပါ့၊ အခုမရွိဘူးေပါ့၊ အခုက နည္းနည္းေလးပဲရွိတာေပါ့၊ နည္းနည္းေလး ရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ ကိုယ္ျပည္ပကို ေရာက္ေလ့ေရာက္ထရွိတဲ့အခါတိုင္းမွာ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းကလူက ဖန္ခြက္ထဲမွာ ေရတဝက္ရွိတယ္ဆိုတာကို ျမင္တယ္။ အျပင္က လူေတြကေတာ့ တဝက္မရွိဘူးဆိုတဲ့ဟာ ျမင္တယ္ေပါ့ေလ။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္တို႔က တဝက္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္ ေလးပံုတပံုလည္းျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒါနဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ အရင္ကထက္စာရင္ေတာ့ ပိုရလာလိမ့္မယ္လို႔ျမင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္ပက လူေတြထင္သလို အျပင္ကလူေတြ ေမွ်ာ္လင့္သလိုေပါ့ အဲဒီဟာေတာ့ ကိုယ္တို႔ ျပည္တြင္းကလူေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ အရမ္းၾကီး ဧရာမ အေျပာင္းအလဲၾကီး ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ မယူဆပါဘူး။

ဆင္ဆာဘုတ္အဖြဲ႔ေတာ့ ဆက္ရွိေနဦးမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာလားခင္ဗ်ာ့။

ဆင္ဆာဘုတ္အဖြဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားနာမည္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့၊ ဥပမာ ပါတီနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရးတာသားတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ အရင္အာမခံေၾကးတင္ထား၊ အာမခံေၾကးတင္ထားၿပီးေတာ့မွ သူကထုတ္၊ ထုတ္ေတာ့ သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ၿငိတဲ့အခါက်ရင္ အာမခံေၾကးထဲက ႏႈတ္မယ့္သေဘာေပါ့ေလ၊ အဲလိုဟာမ်ဳိးက ဟုိဘက္ေခတ္ေတြတုန္းက ရွိခဲ့တယ္လို႔ေျပာတယ္။ အဲဒီ ပံုစံမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ လံုးဝၾကီး လြတ္လြတ္ကၽြတ္ကၽြတ္ၾကီး၊ ထင္ရာစိုင္းဆိုတာမ်ဳိးေတာ့ ျဖစ္မယ္မထင္ဘူး။ သူတို႔ေျပာတာကလည္း စည္းကမ္းျပည့္ဝေသာ ဒီမိုကေရစီလို႔ အဲလိုမ်ဳိး ေျပာတာကိုး၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကိုယ္တို႔တေတြ အေရးအခင္း ကာလက ေတြ႔ရတဲ့ စာနယ္ဇင္းပံုစံမ်ဳိးကိုလည္း သိပ္သေဘာမက်ဘူး။ ေကာလဟာလ တခုကို ေကာက္ၿပီးေရး၊ ထင္တာေရး၊ အဲလိုေပါ့ေလ နည္းနည္း ပရမ္းပဒါ ႏိုင္လြန္းတယ္ေပါ့ေလ။ ဒီထက္ပိုၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္တာ မ်ဳိးေတာ့ ကိုယ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

ဆရာက စီးပြားေရးေဆာင္းပါးေတြ ေရးတယ္၊ ေလ့လည္းေလ့လာတယ္၊ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးက တကယ္ေတာ့ အေျခအေနသိပ္မေကာင္းဘူး။ ဒါကို ျမန္မာအစိုးရက သူတို႔ လုပ္ေနပါတယ္ လို႔ေျပာတယ္။ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ စီးပြားေရးသမားေတြကလည္း လုပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္မလာေသးဘူး၊ အဲဒါကို ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘာေမွ်ာ္သလဲ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေကာ ရွိလား။

ကိုယ္တို႔မွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မရွိဘူးဆိုရင္လည္း ေနစရာဘာမွ မရွိေတာ့ဘူး၊ အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ဆိုတာက အခုနဲ႔စာရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာမယ္၊ ျဖစ္သင့္ ျဖစ္ထိုက္တာေလးေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာမယ္လို႔ ကိုယ့္အနနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိရင္လည္း ကိုယ္တို႔ဘဝက ဆံုးေနၿပီေလ။ အဲဒီ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ပဲ ကိုယ္တို႔ အသက္ရွင္ေနတာပါ။

အဲဒီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္က လက္ေတြ႔ေကာ က်ရဲ႕လားခင္ဗ်ာ့။

လက္ေတြ႔လည္းဆန္တယ္၊ လက္ေတြ႔ဆန္တယ္ဆိုတာ အရမ္းၾကီး မေမွ်ာ္လင့္ထားဘူး။ ေစာစာက ေျပာသလို ဖန္ခြက္တဝက္ပဲရွိတာ၊ ေလးပံုတပံုေလာက္ပဲရွိတာကေနၿပီးေတာ့၊ သံုးပံုတပံုေလာက္ ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္သြားမယ္၊ တဝက္ေလာက္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္သြားမယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္၊ Full Cup ဖန္ခြက္ အျပည့္ကေတာ့ မေမွ်ာ္လင့္ထားဘူး၊ အဲေတာ့ ကုိယ္တို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္သလဲ၊ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေမွ်ာ္လင့္မလဲ ဆိုတာက ကိုယ္တို႔မွာ ဘဝေပးအေျခအေနအရ၊ ကိုယ္ဆိုရင္လည္း အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္လာၿပီ၊ ဆိုေတာ့ ဆႏၵကေတာ့ ရွိတာေပါ့၊ အဲဒီ ဆႏၵကလည္း အက်ဳိးအေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္တဲ့ ဆႏၵပဲ၊ ကိုယ္တို႔မွာ တမတ္ရွိတဲ့ ဟာကေန ႏွစ္က်ပ္ သံုးက်ပ္ မျဖစ္ခ်င္ဘူး။ ၃ဝ၊ ၄ဝ၊ ၅ဝ၊ ရခ်င္တယ္၊ အဲဒီေတာ့ ဟို ၁ဝဝ က မလိုခ်င္လို႔လားဆိုေတာ့ လိုခ်င္တာေပါ့၊ ဒါလူတိုင္းက လုိခ်င္ၾကတဲ့ဟာ သို႔ေသာ္ အဲဒီ ၁ဝဝ က ဘယ္လုိမွ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ တြက္ထားတယ္။ တြက္ထားေတာ့ အရမ္းၾကီး ေမွ်ာ္လင့္ထားၿပီးေတာ့ ရင္ကြဲပက္လက္ ျဖစ္ရတဲ့ဟာမ်ဳိး ကိုယ္တို႔ကမျဖစ္ဘူး၊ Realistic က အစက တဲေလာက္ရွိတဲ့လူက ဥပမာဆိုပါေတာ့ အိမ္ေလာက္ ရွိတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ေက်နပ္တဲ့သေဘာ၊ အိမ္အဆင့္ ေရာက္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ တိုက္နဲ႔ေနႏိုင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်င္ ေမွ်ာ္လင့္မယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္တို႔က တဲနဲ႔ေနတဲ့အဆင့္မွာ တိုက္နဲ႔ေနတဲ့အဆင့္ကို ေမွ်ာ္လင့္ မထားဘူး။

လာဘ္စားတာ၊ လက္ဝါးၾကီးအုပ္ထားတာ၊ ေငြေၾကးရွိတဲ့လူက ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာ၊ ေနာက္တခုက အာဏာကို ထိၿပီဆိုရင္ အဲဒီဟာကို ပိတ္လိုက္တာ၊ အဲဒီ အေျခခံအခ်က္ေတြကေကာ ေျပာင္းသြားႏိုင္မလား ေနာက္တက္လာမယ့္အစိုးရက ဒါေတြကို ကိုင္တြယ္ႏိုင္မလား၊ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရက ဒီလူဒီလူ ေတြပဲ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပန္ပါလာတာဆိုေတာ့၊ ဒါေတြေျပာင္းလဲမလား၊ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရမလား။

ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္၊ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ဆိုတာက ေစာေစာက ေျပာသလိုပဲ မ်ားမ်ားစားစား မရွိပါဘူး။ သံုးေလးခ်က္ ေလာက္ေပါ့၊ ဥပမာ ေျပာရရင္ Rule of Law ေပါ့၊ အခုက အမိန္႔တို႔ ၫႊန္ၾကားခ်က္တို႔နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တာကေန ဥပေဒနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မယ္ ဥပေဒနဲ႔ ေျပာႏိုင္ဆိုႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားမွာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ ရႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဆရာခုတေလာ ဘာကိုစိတ္ပူသလဲဆိုရင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားက ဒီဥပေဒ ဒီဥပေဒကို ျပဌာန္းလိုက္တယ္ ျပဌာန္းလိုက္တဲ့အခါက်ရင္ ဆရာဘာကို စိတ္ပူသလဲဆိုရင္ ျပည္သူ႔ ဝန္ထမ္းကို ဆရာစိတ္ပူတယ္။ ဥပေဒက ျပဌာန္းလိုက္တဲ့ ဥပေဒက ဒီလိုျဖစ္သြားၿပီဆိုရင္ အဲဒီ ဥပေဒက ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းလက္ထဲေရာက္သြားရင္ ဘယ္လိုျဖစ္မလဲ၊ ဒါ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းရဲ႕ Mentality ေပါ့ေနာ္၊ ဆရာလည္း ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းလုပ္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းရဲ႕ Mentality ကိုထိန္းဖို႔ပဲ။ အဲဒီေတာ့ အခုတေလာမွာဘာကို ေဇာင္းေပးၿပီးေတာ့ ေရးေနတာလဲဆိုေတာ့ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းဟာ ျပည္သူလူထု ေျပလည္ဖို႔ ျပည္သူလူထု ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ သြားဖို႔လာဖို႔ကို လုပ္ေပးရမယ္ဆိုတဲ့ဟာကို ေဇာင္ေပးေနတာေပါ့။ အဲဒီလိုေလးေတြေပါ့ ဒါကိုယ္တို႔က ဟိုဘက္အတြက္ကို ၾကိဳၿပီးေတာ့ ျပင္ေနတဲ့သေဘာပဲ။ အဲေတာ့ အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရး႐ႈေထာင့္က ေျပာရလို႔ရွိရင္ ကိုယ္ အားမရဆံုးကေတာ့ ႏိုင္ငံအဆင့္ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ ဟိုဟာလုပ္တယ္၊ ဒီဟာလုပ္တယ္ဆိုတာေတြက အကုန္ အိုေက၊ Microeconomics Management ႏိုင္ငံအဆင့္ စီးပြားေရးကို ကိုင္တြယ္တဲ့အခါမွာ ဥပမာ ေငြေဖါင္းပြမႈကို ထိန္းမွာလား၊ ေငြေဖါင္းပြေအာင္ လုပ္မွာလား၊ ဘာလား ဆိုတဲ့ဟာကို ကိုယ္လည္း အတိုင္းအတာတခုအထိ ထဲထဲဝင္ဝင္ ေလ့လာခဲ့ေပမဲ့၊ အဲဒီဟာမ်ဳိးကို ပီပီျပင္ျပင္ ကိုယ္ မေတြ႔ခဲ့ဘူး၊ အဲဒီလုိဟာမ်ဳိးက တကယ္လို႔ လႊတ္ေတာ္မွာ ေျပာၾကဆိုၾကရင္လည္း လႊတ္ေတာ္မွာေျပာၾကဆိုၾက၊ လႊတ္ေတာ္မွာ မေျပာမဆိုရင္လည္း ကိုယ္တို႔က အျပင္က ေျပာမွာ၊ အဲဒီေတာ့ လႊတ္္ေတာ္မွာ ေျပာၾကဆိုၾကတဲ့လူေတြကို ကိုယ္တို႔က Feed လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ အဓိက ကေတာ့ အမ်ားနဲ႔ သက္ဆိုင္တာက ဥပေဒရဲ႕ ေအာက္မွာ အကုန္ရွိရမယ္။ ဒါက မွ်မွ်တတေပါ့၊ သူေဌးေကာ ဆင္းရဲသားေကာ အတူတူ ကစားႏိုင္တဲ့ကြင္းေပါ့ေနာ္။ ဒါမ်ဳိး ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္းၾကီး ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ မေမွ်ာင္လင့္ဘူး။ စီးပြားေရးပညာရွင္တေယာက္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္၊ ကိုယ္က တခ်က္ပဲ ေမွ်ာ္လင့္တယ္၊ ႏိုင္ငံအဆင့္ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ ႏိုင္ငံအဆင့္ Microeconomics Management အဲဒီ တခ်က္ကိုပဲ ကိုယ္က ေမွ်ာ္လင့္တယ္၊ အဲဒါေလး အတိုင္းအတာတခုအထိ ျဖစ္သြားရင္ေတာ့ စီးပြားေရး တည္ၿငိမ္ေအာင္လည္း လုပ္ႏိုင္မယ္ တိုးတက္ေအာင္လည္း လုပ္ႏိုင္မယ္။ အခုက လံုးဝ မတိုးတက္တာေတာ့လည္း မဟုတ္ဘူး၊ တိုးတက္တယ္လို႔ ျပစရာေလးေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တိုးတက္သင့္သေလာက္ မတိုးတက္ဘူး၊ ျဖစ္သင့္သေလာက္ မျဖစ္ဘူး။ တိုးတက္သင့္သေလာက္ မတိုးတက္ဘူး၊ ျဖစ္သင့္သေလာက္ မျဖစ္ဘူးဆိုတာ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ Microeconomics Management ပဲ၊ အဲဒီေတာ့ မတိုးတက္တဲ့အတြက္၊ ေဝစုတခုကို ထပ္ထပ္ၿပီးေတာ့ ပိုင္းတဲ့အခါမွာ ရွားပါးတဲ့အတြက္ ကိုယ္နဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့လူကိုေပးတယ္၊ ကိုယ္နဲ႔ အဆင္မေျပတဲ့လူကို မေပးဘူး ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိးရွိတယ္။ တိုးတက္လာတယ္၊ ဒီေဝစုၾကီးက ၾကီးမားလာတယ္ဆိုရင္ သူ႔လည္း ေပးႏိုင္မယ္ ကိုယ့္လည္းေပးႏိုင္မယ္၊ ကိုယ္ကေတာ့ စီးပြားေရးဘက္က ေျပာရင္ အဓိက ျပႆနာဟာ Microeconomics Management လို႔ ျမင္တယ္။

စာေပလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ျပန္ၿပီးၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ခုဏလို ဝန္ထမ္းေတြက မလုပ္ဘူးပဲထား၊ ဝန္ထမ္းေတြက မလုပ္ဘူးဆိုရင္ စတုတၱ မ႑ဳိင္က ေထာက္ျပလို႔ရတယ္။ စတုတၱ မ႑ဳိင္က လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္လို႔မရဘူး ဆိုရင္ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ Implement လုပ္တဲ့လူကို ေျပာလို႔မရဘူး၊ သူတို႔ မလုပ္ဘူးဆိုရင္ ေထာက္ျပတဲ့ေနရာ ရွိရမယ္၊ ဥပမာ ပါလီမံက ေထာက္ျပမလား၊ စတုတၱမ႑ဳိင္က ေထာက္ျပမလား၊ တကယ့္တကယ္ေတာ့ ေထာက္ျပမယ့္လူမရွိဘူး အဲဒီလို ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးလား။

သြားေနတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို တကယ္အေကာင္အထည္ေဖၚမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေထာက္ျပရမယ္၊ ေထာက္ျပရမယ္ဆိုတာက ကိုယ္တို႔က ဒီခရီးစဥ္မွာေပါ့ေနာ္ ဆႏၵေလးတခုေပါ့၊ ကိုယ္တို႔ဆီမွာ အစစ၊ ဝန္ထမ္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေက်ာင္းသားပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္တို႔က အားမရဘူးေပါ့ေနာ္၊ ခါးျပတ္တယ္၊ ဘာျဖစ္တယ္၊ ဆိုတာမ်ဳိးကို ေျပာၾကတယ္၊ ေျပာၾကတဲ့အခါက်ေတာ့ ဟုတ္ၿပီေထာက္ျပ၊ ခုသတင္းေထာက္ေတြ ခဏခဏ လာေမးတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြ ခဏခဏ လာေမးတဲ့အခါက် ဒီတိုင္းေျပာၿပီး ဒီတိုင္းေရးလိုက္တဲ့အခါက် တလြဲေတြ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ မ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီလို သင္တန္းမ်ဳိးေလးေတြကေနၿပီးေတာ့ ေစာေစာက ကိုယ္ေျပာသလို ကိုယ့္တာဝန္ေလးေတြ ကိုယ္သိလာမယ္၊ ကိုယ့္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေလးေတြ ကိုယ္သိလာမယ္၊ တဘက္ကလည္း Knowledgeable သတင္းစာဆရာေတြျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီေတာ့ အခုအတိုင္းအတာေပါ့ေနာ္ ကိုယ္တို႔ သိပ္ၿပီး မလြတ္လပ္ဘူး၊ သိပ္ၿပီးေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးႏိုင္သားႏိုင္တဲ့ အေနအထားမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီလိုမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာေတာင္မွ ေရးတဲ့ေနရာမွာ တလြဲေရးတာေတြက အရမ္းမ်ားတယ္၊ အဲဒီေတာ့ Reasonable journalism အဲလုိမ်ဳိးေပါ့၊ ေထာက္ျပရမယ္၊ ေထာက္ျပတာက ကိုယ္နဲ႔မတည့္လို႔ အျမင္ကတ္လို႔ မဟုတ္ဘူး၊ တကယ္ကို ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ေပါ့ေနာ္၊ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ပီပီသသျဖစ္ရမယ္။ အဲေတာ့ ကေလးေတြေပါ့ေနာ္ ကိုယ္တို႔ေတြကေတာ့ ၾကီးပါၿပီ၊ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ၂ဝ ေတြ ၃ဝ ေတြေပါ့၊ တခ်ဳိ႕လည္း သိပ္ေလ်ာ့တြက္လို႔မရဘူး၊ တခ်ဳိ႕လည္း သူတို႔ ကိုယ္တို႔ထက္ေတာင္မွ exposure မ်ားတယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း လုိေသးတယ္ေပါ့၊ အဲဒီေတာ့ သူတို႔လည္း ဒါမ်ဳိးေလးေတြ ကိုယ္တို႔ဆီ ဒီအခြင့္အေရးေတြ ရမွမရခဲ့ၾကတာပဲ။ အခုဒီအခြင့္အေရးလည္း ရတယ္၊ သြားခြင့္လည္း ေပးထားတယ္၊ သြားခြင့္ေပးတာ၊ မေပးတာကို ဘာမွမေျပာလိုဘူး၊ သူ႔ကိစၥလည္း မဟုတ္ဘူး၊ သူနဲ႔လည္း မဆိုင္ဘူး။ မသြားနဲ႔လည္း မေျပာဘူး၊ သြားလည္း မေျပာဘူး၊ အခု ဌာနဆိုင္ရာဝန္ထမ္း ေလးငါးေယာက္ ပါတယ္၊ ဒါသူတို႔ကို သက္ဆိုင္ရာဌာက ခြင့္ျပဳတယ္ဒါပဲ။ က်န္တဲ့လူက သြားခ်င္သြား မသြားခ်င္ေန ဒီလုိပဲသြားေနၾကတာပါ။ ကိုယ္သိသေလာက္ဆိုရင္ အစံုပဲ၊ ကိုယ့္အနီးအနားမွာရွိတဲ့ သတင္းစာဆရာ၊ ဂ်ာနယ္လစ္က အသြားဆံုးပဲ အဲဒီလိုေတာ့ ထင္တယ္ေနာ္။

ဆရာတို႔က ေရွ႕မီေနာက္မီဆိုေတာ့ အခုေခတ္လူငယ္ေတြရဲ႕ စာေပအဆင့္အတန္း၊ သတင္းစာ၊ မီဒီယာအဆင့္ ဘယ္ေလာက္လိုက္ႏိုင္သလဲေပါ့။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဝဖန္တာက ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သတင္းစာပညာဟာ အရမ္းကို က်သြားတယ္လို႔ ေဝဖန္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ censorship ေပါ့ေနာ္ ေနာက္တခုက Self-censorship ေပါ့၊ ေရးလိုက္မိရင္ ပိတ္မွာပဲ ၿငိမွာပဲ အဲဒီေတာ့ မေရးဘူးဆိုၿပီးေတာ့ ေဝဖန္ၾကတယ္။ အဲဒီလို လူငယ္ေတြ အေပၚဆရာဘယ္လုိထင္သလဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ လူငယ္ေတြက ေမ်ာလိုက္ေနတယ္လို႔ ထင္သလား။

ဆရာ့အျမင္ကေတာ့တမ်ဳိးပဲ ဥပမာ တခ်ဳိ႕ကေလးေတြ လာတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လိုေရးရင္ ေထာင္က်မွာ ဘာညာအဲလိုမ်ဳိး အဲေတာ့ ေထာင္က်ဖို႔ မလိုဘူးလို႔ ဆရာက ယူဆတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ေနတဲ့လူေတြအတြက္ ေထာင္ထဲမွာသြားၿပီး ဘာမွလုပ္လို႔မရတာထက္စာရင္ ေပးတဲ့အေျခအေနေလးကို ယူၿပီးေတာ့ ေျပာၾက၊ ဆိုၾက၊ ေရးၾကသားၾကတဲ့ဟာကို ဆရာကေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ သေဘာက်တယ္။ ေထာင္က်ေအာင္ ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေရးတာသားတာ၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း တျခားရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေရးတဲ့ သားတဲ့ဟာမ်ဳိးကို ဟိုဝွာမျဖစ္ဘူး၊ ဆရာက ဆရာ့ကိုယ္တိုင္ပဲ ဥပမာေပးၿပီးေတာ့ ေျပာျပတယ္။ ေထာင္မက်ေအာင္ ေရးလို႔ရတယ္။ အကန္႔အသတ္က ဘယ္အထိ ဆိုတဲ့အထဲမွာ ဒီၾကားထဲမွာကိုယ္က လႈပ္ရွားလို႔ရေသးတယ္။

အဲလိုမ်ဳိးဆိုရင္ Self-censorship မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။

Self-censorship မျဖစ္ႏိုင္ဘူး၊ တခ်ဳိ႕ဟာေတြက သူတို႔စိတ္ထဲမွာ တမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့ဟာေတြေပါ့၊ ကိုယ့္ အားနည္းခ်က္ကို ဖံုးတဲ့ ဆင္ေျခလို႔ ယူဆတယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း စာေပစိစစ္ေရးေၾကာင့္ မေရးဘူးဘာညာ၊ အဲဒီ လူေတြဟာ စာေပးစိစစ္ေရး ရွိရွိ၊ မရွိရွိ၊ ဘယ္ေတာ့မွ ေရးမွာမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္တို႔တေတြကေတာ့ ေရးေနတာပဲ အဲဒီေတာ့ ျပည္ပထြက္တဲ့အခါက်ေတာ့ စာအုပ္ဘယ္ေလာက္ ထုတ္ၿပီးၿပီလဲ။ စာအုပ္ ၄ဝ ေလာက္ေရးၿပီးၿပီ ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ စာေပးစိစစ္ေရး ဒီေလာက္ရွိေနတဲ့ၾကားထဲက မင္းက ဒီေလာက္ေရးႏိုင္သလား ဆိုေတာ့ ငါေရးတဲ့အေၾကာင္းအရာေပၚမွာလည္း မူတည္တယ္၊ ငါေရးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြက ဘယ္သူ႔မွ ထိခိုက္တဲ့ဟာ မရွိဘူး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကိုလည္း ထိခိုက္တာမရွိဘူး၊ တဦးခ်င္း အက်ဳိးစီးပြားကိုလည္း မထိခုိက္ဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကို စြတ္ၿပီးဖားေနတာမဟုတ္ဘူး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လုပ္သမွ် ဟုတ္ပါတယ္ ဆိုတာမ်ဳိးလည္း ေရးေနတာလည္း ဟုတ္ဘူး။

ဆရာ့စာေတြ ပယ္ခံရတာမ်ဳိးေကာ ရွိလား။

ရွိပါတယ္၊ အဲဒါေတြကိုလည္း နားလည္ႏိုင္တယ္၊ ဝန္ထမ္းဆိုတာကေတာ့ ကိုယ္လည္းဝန္ထမ္းလုပ္လာတာပဲ။ ဝန္ထမ္းဆိုတာမ်ဳိးကေတာ့ ဒါမ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ ပယ္ ဒါမ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ အထင္အျမင္မွားႏိုင္တယ္။ ဘယ္လူၾကီး ေတြက ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ေကာက္ႏိုင္တယ္၊ ဘာညာဆုိတဲ့ဟာမ်ဳိးကို ကိုယ္က ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာဘူး။ ကိုယ့္ဟာကို ပယ္လို႔ ဆုတ္လို႔ ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိးကို မေျပာဘူး။

သင္တန္း အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ဆရာ့ Blog မွာလည္း ေရးတာသိပ္မေတြ႔ဘူး၊ ေနာက္ facebook မွာတင္ထားတဲ့ ဓာတ္ပံုေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာဆီ feedback ေတြဘာေတြျပန္လာလဲ။

ဘာမွေတာ့ ျပန္မလာဘူးဗ်၊

လူေတြက မသိခ်င္ၾကဘူးလား၊ အိႏၵိယကို ျမန္မာေတြ လာၾကတယ္၊ သင္တန္းေတြ လာတက္ၾကတယ္ ဒါေလးေတြကိုေလ။

ဒီေန႔ တင္ထားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့,ေတာ့ ဘာ feedback ျပန္လာမလဲေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး၊ ဒါက ကိုယ္တို႔ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းေရးတဲ့ဟာေလ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းဆိုေတာ့ ဒီအပတ္ထဲမွာေရးထားတာ၊ ဒါလည္း သိပ္ၿပီးအခ်ိန္မရဘူး၊ အဲဒါက အေသးစိတ္မပါဘူး၊ ဖြင့္ပြဲလုပ္တဲ့ ေန႔ေလာက္ပဲပါတယ္၊ ဥပမာ မေန႔ကသင္တဲ့ လႊတ္ေတာ္အေၾကာင္းတို႔ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္းတို႔ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္းဆိုရင္ ဒီက ကေလးေတြက သိခ်င္တာေတြ အမ်ားၾကီးပဲ၊ ၾကံဳလည္း မၾကံဳဘူးၾကဘူးဆိုေတာ့ေလ၊ ဆိုေတာ့ အဲဒါမ်ဳိးဆို အခ်ိန္က မေလာက္ဘူး။ သူကလည္း သူ႔အခ်ိန္နဲ႔ သူဆိုေတာ့ေလ၊ ေနာက္သူတို႔က ကိုယ္တို႔အေျခအေနကို လံုးဝ မသိဘူး။ ျပႆနာ တခုက ဘာလဲဆိုရင္ ဒီအုပ္စုအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အိႏိၵယကို ဘာမွ မသိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီဘက္က အိႏၵိယ ပါေမာကၡမ်ားကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေနကို ဘာမွကို မသိဘူး။ အနည္းဆံုးကေတာ့ သူ႔အေျခအေနကိုယ့္အေျခအေန သိရမယ္၊ အခု Assignment တခုဆိုရင္ Understanding India သေဘာမ်ဳိးေပါ့ေလ အဲဒါကို လုပ္ခိုင္းတာေတြ႔တယ္ အဲဒါကို ဘယ္လိုျမင္လဲဆိုတာ သိပ္ေတာ့ မလြယ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ အခုေနာက္ပိုင္းဆို ကိုယ္တို႔က ဘာေတြေရးစရာေတြရွိလာလဲဆိုေတာ့ သင္တန္းကလည္း တေနကုန္တက္တာေလ ညက်ရင္လည္း ေမာၾကတာဆိုေတာ့ Topic တခုစီ တခုစီကို ေရးစရာေတြရွိလာတယ္။ အဲဒီဟာေတြကို တင္ထားမယ္ တင္ထားမယ္ဆိုေပမဲ့၊ အရင္အေတြ႔အၾကံဳေတြအရ ေျပာရရင္ေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ respond ဒီေလာက္ၾကီးမဟုတ္ပါဘူး။ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္မထားဘူး။

ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ျပႆနာက သတင္းထိန္ခ်န္တယ္လို႔ ျမင္ၾကတယ္၊ အာဏာပိုင္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သက္ဆိုင္ရာကပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အဲဒီေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြက ဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကိဳးစားၾကိဳးစား ထိန္ခ်န္ထားတယ္၊ ပိတ္ဆို႔ထားတယ္ဆိုရင္ အခက္အခဲရွိတယ္၊ သတင္းထိန္ခ်န္မႈ ျပႆနာကို ဆရာ အသိအမွတ္ျပဳသလား ဆရာဘယ္လိုျမင္လဲခင္ဗ်ာ့။

ျပဳပါတယ္၊ ကိုယ္လည္း တစိတ္တေဒသ လုပ္တာတဲ့အခါက်ေတာ့၊ နံပတ္ ၁ က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ မရွိဘူး၊ လူေတြရဲ႕ သေဘာထားက မွားတယ္ဆိုတဲ့ဟာကို လက္ခံႏိုင္ရမယ္။ သူလည္း မွားတတ္တယ္ ကိုယ္လည္း မွားတတ္တယ္ေပါ့ ဒီအမွားကို နင္းဖို႔ဆိုရင္ေတာ့ ဟိုဘက္က(အစိုးရ) ဖုံးတာေပါ့ေနာ္ ဒါတခုေပါ့။ အနည္းဆံုး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈရွိမွ ကိုယ့္စြမ္းအားကို ကိုယ္ယံုၾကည္မႈရွိမွ။

ျပည္ပက မီဒီယာေတြ စာေစာင္ေတြ၊ ျမန္မာသတင္းဌာနေတြ သူတို႔က ျမန္မာျပည္သူေတြအတြက္ တကယ္ေကာ အေထာက္အကူျပဳသလား၊ ျမန္မာျပည္သူေတြ အက်ဴိးစီးပြားအတြက္ အေထာက္အကူ ျပဳတယ္လို႔ ဆရာ ယံုၾကည္သလား။

ႏွစ္ခုရွိပါတယ္၊ တတ္ႏိုင္သမွ်ေတာ့ ျပည္သူျပည္သားေတြကေတာ့ သတင္းေတြကို သိခ်င္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီျပည္ပက သတင္းဌာနေတြသတင္းေတြကို ေတာ္ေတာ္ေလး အားကိုးအားထားျပဳၿပီးေတာ့ ဖတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္ အေထာက္အကူျပဳသလဲဆိုတာကိုေတာ့ နည္းနည္း ေျပာဖို႔ခက္ပါတယ္။ ဒီျပည္ပ သတင္းဌာနေတြက ဘာေျပာင္းလဲေအာင္ လုပ္ႏိုင္သလဲလို႔ေမးရင္ေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ အားရစရာ မရွိဘူးေပါ့။ တခါတေလက်ရင္ေတာ့ ျပည္ပသတင္းဌာနေတြက တခုခု ေျပာလိုက္ဆုိလိုက္တဲ့အတြက္ ျပည္တြင္းမွာ ေနရထိုင္ရ ခက္သြားတာမ်ဳိး၊ ျပည္တြင္းမွာ ဒုကၡေရာက္သြားတာမ်ိဳး အဲလုိမ်ဳိးေတြလည္း ၾကံဳရတယ္၊ အဲဒီေတာ့ အက်ဳိးရွိတာလည္း ရွိတယ္၊ ဆုတ္ယုတ္သြားတာလည္း ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြက ကိုယ့္ဘက္ကလူကို ကာကြယ္မေပးဘဲနဲ႔ ထုတ္ျပလိုက္သလိုမ်ိဳး ေတြလည္းရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၿခံဳၿပီးေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အတိုင္းအတာတခုအထိေတာ့ အက်ဳိးရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ ေမွ်ာ္မွန္းၾကလဲ ေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ အက်ဳိးမဲ့လို႔ေတာ့ မေျပာဘူး ဒါေပမဲ့ မဆင္မျခင္ေပါ့ေလ ေစာေစာက ေျပာသလို ဆရာတို႔ ခံစားရတာေပါ့ေနာ္၊ ဆရာလည္း ျပည္ပကို ခဏခဏ ထြက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဟိုလူလာေမး ဒီလူ လာေမးေတြ လုပ္တဲ့အခါ ဆရာတို႔ခံစားရတာက ျပည္တြင္းက အေၾကာင္းေတြကို ေမ့ေနၿပီေပါ့ေနာ္။ အဆက္ေတြ ျပတ္ေနၿပီ၊ အေျခအေနေတြမတူဘူး၊ ဥပမာ ကိုယ္တို႔လႈပ္ရွားတာေတြ အစိုးရနဲ႔ ေပါင္းတယ္ ဘာျဖစ္တယ္၊ ညာျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိး အျပင္က လူေတြက ျပည္တြင္းက အေျခအေနကို နားမလည္ႏိုင္ဘူးလို႔ ထင္တယ္၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြက မတူဘူး၊ ဥပမာ အိႏၵိယ ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ အိႏၵိယ လြတ္လပ္ပံုမ်ဳိးနဲ႔ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ပံုမ်ဳိး ဘယ္လိုမွ မတူႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အိႏၵိယမွာ ေနတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို တိုင္းရင္ကေတာ့ ဘယ္လုိမွ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးေပါ့၊ အဲဒီလိုေလးေတြကေတာ့ မၾကာခဏ ခံစားရတယ္။

ျပည္ပက မီဒီယာေတြအေနနဲ႔ သတင္းတင္ျပမႈမွာ မွားတဲ့သတင္းနဲ႔ မွန္တဲ့သတင္း၊ ဘယ္ဟာက ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ားတယ္လို႔ ဆရာအေနနဲ႔ သံုးသပ္မိသလဲ။

ဆရာကေတာ့ မွားတယ္လို႔ သိပ္မျမင္ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ သတင္းကို manipulate လုပ္တာေပါ့ေနာ္ သတင္းကို ခ်ဲ႕တာ၊ ခ်ံဳ႕တာ၊ ဒါက ဘယ္သတင္းဌာနပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေလ၊ ကိုယ္အက်ဳိးရွိမယ့္ သတင္းဆိုရင္ ခ်ဲ႕တယ္၊ ကိုယ္အက်ဳိးမရွိမယ္ဟာမ်ဳိးဆို ခ်ဳံ႕တယ္။ ခ်ဲ႕တာ၊ ခ်ံဳ႕တာ ဆိုတဲ့ ဟာမ်ဳိးေတြပါ၊ မွန္တာ မွားတာ ဆိုတဲ့ဟာ ကေတာ့၊ ျပည္တြင္းက တခါတေလ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရွင္းတာေတြလည္းရွိတယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေျပာျပတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ မွန္တဲ့ မွားတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ဘူး၊ မွန္တာကေတာ့ အမ်ားစုက အမွန္ေတြပဲ၊ ျပည္တြင္းမွာ ေျပာလို႔ မျဖစ္တာေတြကို အျပင္က ေျပာၾက လုပ္ၾကတယ္ေပါ့ေနာ္၊ ဒါေပမဲ့ ဒီသတင္းအေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေရးၾကသားၾက ေျပာၾကဆိုၾကတာေတြက manipulate လုပ္တာ၊ ကစားတာ၊ အဲဒီကိစၥကိုပဲ ေျပာခ်င္တာပါ။

အခုလို စာနယ္ဇင္းသမားေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြ အိႏၵိယသင္တန္းလာတက္ေတာ့ အက်ဳးိရွိတယ္လို႔ ဆရာကေျပာပါတယ္၊ အဲဒီလို ျမန္မာ သတင္းေထာက္ေတြ ႏိုင္ငံတကာကို ထြက္ၿပီးေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေလ့လာၿပီး အဲဒီက အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ျပန္ေရးလို႔ရသလား ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘယ္လုိထင္လဲ။

မတားပါဘူး၊ အခုကိုယ္တို႔ကေတာ့ ဒါ သတင္းစာဆရာအေနနဲ႔ ဒါပထမဆံုး ထြက္ဖူးတာေပါ့ေနာ္၊ တျခား ထြက္တာကေတာ့ စီးပြားေရး ပညာရွင္အေနနဲ႔ စာတမ္းဖတ္တာတို႔ဘာတို႔၊ ကိုယ္တို႔ကုိေတာ့ တားဆီးတာ ဘာညာမရွိပါဘူး။ ေရးတာကလည္း ျမင္ျမင္သမွ်ေတာ့ အကုန္လံုးေတာ့ ေရးလုိ႔မရဘူးေပါ့။ ျမင္ျမင္သမွ်ဆိုတာ ကိုယ့္အတိုင္းအတာနဲ႔ကိုယ္ေပါ့ေနာ္။ ေရးတာ သားတာကလည္း အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ အတားအဆီး မရွိပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ခရီးစဥ္ေတြတုန္းက ကိုယ္ေရးတာေတြလည္း ျပႆနာမရွိပါဘူး။ တခုရွိတာက ကိုယ္တို႔က ဘယ္ဟာ ဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္လိုေရးရမယ္၊ ဆိုတဲ့ presentation ေပါ့ေနာ္၊ အဲဒီေနရာေတြမွာ သတိထားတယ္၊ ေနာက္ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့၊ ေတာက္ေလ်ာက္ ေရးေနလို႔ရပါတယ္၊ ဘယ္ဟာမေရးနဲ႔ ဘာညာေတာ့ မရွိဘူး၊ အျဖတ္အေတာက္လည္း ကိုယ့္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ခံရတာနည္းတယ္။ ဒီစနစ္ၾကီးေအာက္မွာ ကိုယ္တို႔က ေနလာတာ မ်ားေနၿပီဆိုေတာ့ အသံုးအႏႈန္းက ဘယ္လိုဆိုရင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ ဘယ္လိုဆုိရင္ မရႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့ ဟာမ်ိဳး သိေနတာေပါ့၊ အျပင္က အေရးအသားလိုမ်ဳိး လြတ္လပ္တဲ့လူေတြေရးတဲ့ အေရးအသားလိုမ်ဳိး၊ အစိုးရကို ေျပာခ်င္သလိုေျပာတယ္၊ လုပ္ခ်င္သလိုလုပ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးေတာ့ မရဘူး။ ပံုမွန္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ဆရာ အစကေျပာထားသလိုပဲေလ၊ ဘယ္သူေရးသလဲဆိုတဲ့ အေပၚမွာလည္း အမ်ားၾကီးမူတည္တယ္။ ဘယ္သူေရး သလဲ၊ ဘယ္လိုေရးသလဲ၊ ေနာက္သူတို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရး၊ သူတို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရး ဆိုတာကလည္း ဖားေနတာမ်ဳိးတို႔ သူတို႔လုပ္သမွ် ေထာက္ခံတာမ်ဳိးတို႔မဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔လည္း ဘယ္သူဘယ္သူက ႏိုင္ငံေရး အေရာင္မရွိဘူး၊ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ကိုယ္တို႔တေတြေပါ့ေလ။

အဲဒီေတာ့ သူတို႔ခ်မွတ္ထားတဲ့ ေပၚလစီက လူပုဂၢိဳလ္အေပၚမွာ မူတည္ေနတယ္လို႔ ယူဆလို မရႏိုင္ဘူးလား။

မူဝါဒအေနနဲ႔ကေတာ့ ဘယ္သူ႔ကိုဆိုရင္၊ ဒါေတြ မေရးရဘူးဆိုတာမ်ဳိး သိပ္မျမင္ဘူး၊ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ တခ်ဳိ႕ ကိစၥေတြဆိုရင္ ကိုယ္တို႔အခ်င္းခ်င္းေတာင္မွ ေတာ္ေတာ္လြန္တယ္လို႔ အခ်င္းခ်င္း ေျပာစရာ ဆိုစရာေလးေတြ ရွိၾကတယ္။

လြန္တယ္ဆုိတာ ဆရာဥပမာ ေျပာျပလို႔ရမလား။

ကိုယ္လည္း တပတ္ေလာက္ၾကာၿပီဆိုေတာ့ ႐ုတ္တရက္သတိမရဘူး။ အဲလိုမ်ဳိးေပါ့ေလ တခါတေလမွာ ေျပာတာဆိုတာေလးေတြ နည္းနည္းမ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္၊ အဲဒီဟာေလးေတြလည္း လြတ္လာတာ အမ်ားၾကီးပဲ လြတ္ထားတာေပါ့၊ အဲဒီေတာ့ ဒီလုိပါပဲ၊ စာနယ္ဇင္းမွာလည္း ဘယ္သူ႔ေတာ့နည္းနည္းေလး ပိုယံုတယ္ဆိုတဲ့ ဟာမ်ဳိး သူတို႔ဘက္မွာလည္း ရွိမွာေပါ့ေလ၊ သူတို႔ဟာ သူတို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ဟာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ကိုယ္က စီးပြားေရးကို ေရးတာကိုး စီးပြားေရးကိုေရးတာဆိုေတာ့ အစိုးရဘက္ကိုလည္း လိုက္ၿပီးေတာ့ ေျပာတာမ်ဳိးမလုပ္ဘူး။ ျပည္ပကလူေတြ ယူဆသလိုလည္း ကိုယ္က မယူဆဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ယူဆတဲ့ေနရာကေနေပါ့ေနာ္ ဒါကေတာ့ ဒါကေတာ့ မွန္တယ္၊ ဒါကေတာ့ မွားတယ္ ကိုယ့္ Stan ကိုယ္ ေရးတဲ့ဟာမ်ဳိးေပါ့ေလ။ Professional အေနနဲ႔ ေရးတယ္ေပါ့ေလ၊ Professional အေနနဲ႔ေရးရင္ ကိုယ္ထင္ပါတယ္ ဘယ္သူေရးေရးပါ၊ အခု လူထု ဦးစိန္ဝင္းဆိုလည္း ေတာ္ေတာ္ေရးတာ ေျပာတာပဲ၊ သူေရးတဲ့ ဟာေတြလည္း ခြင့္ျပဳေနတာ ေတြ႔ရတာပဲ၊ ဆရာေမာင္ဝံသ ေရးတဲ့ဟာေတြဆိုလည္း ခြင့္ျပဳေနတာပဲ။ ဒါျပည္တြင္းေကာ ျပည္ပေကာ နည္းနည္းလက္ခံႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးေတြေပါ့ေလ၊ ေနာက္ ျပည္ပကလည္း၊ သူတို႔ ေျပာတာဆိုတာကို သေဘာက်ခ်င္က်မယ္၊ မက်ရင္လည္း မက်ဘူး၊ ဒါေပမဲ့ နည္းနည္း လက္ခံႏိုင္တဲ့ သေဘာ ရွိတယ္ေလ၊ အဲလိုဟာမ်ဳိးေလးေတြလည္း ရွိတယ္၊ တခ်ဳိ႕ဟာေတြကေတာ့၊ အဲဒီ ဆက္ဆံေရးရယ္ Professional မဆန္တာရယ္၊ လူငယ္ပိုင္း ဘာညာကေတာ့ ဆႏၵေစာတာေပါ့၊ လုပ္လို႔ရမလား ဘာညာ ဆိုၿပီးေတာ့ လုပ္ထည့္လိုက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္မလာတာေတြ၊ မလုပ္ႏိုင္တာေတြ အဲဒီလုိ ဟာမ်ဳိးေတြ မ်ားပါတယ္။

ဟုတ္ကဲ့ ေက်းဇူးပါဆရာ။